Vanalar, herhangi bir proses tesisinin doğal ve hayati parçalarından biridir. Enstrümantasyonda kullanılan basit emtia vanalarından karmaşık kontrol vanalarına kadar her biri bir amaca hizmet eder, maliyet oluşturur ve zamanla değiştirilmesi gerekebilir. Ancak beklenmedik arızalar, değiştirme gerekliliklerinin önde gelen nedenlerinden biridir. Bu yazıda, vana arızalarının 10 temel nedenini ve bu sorunları azaltma stratejilerini ele alacağız.
1. Yanlış veya Eksik Özellikler
Vana arızalarının temel nedenlerinden biri, yanlış veya eksik veri kaynaklı hatalı spesifikasyonlardır. Yanlış bilgiler, süreç için uygun olmayan vana modelleri veya malzemelerin seçilmesine yol açabilir. Özellikle sürecin veya vana işleyişinin tam olarak anlaşılmaması, sorunlara davetiye çıkarır.
Örneğin, bir yüzer küresel vana, sızdırmazlık için yukarı akış basıncının bilyeyi yatağa bastırmasına dayanır. Ancak yüksek basınç altında valfin açılması oldukça zor olabilir ve bu, vana bileşenlerinde hasara yol açabilir. Bu tür durumlar, basınç dengeleme hatları gibi çözümlerle hafifletilebilir. Bununla birlikte, her tesis için bu tür bir çözüm pratik olmayabilir. Vana seçiminde, kritik öneme sahip vanalar için kapsamlı analiz yapılması ve benzer uygulamalardan elde edilen geri bildirimlerin dikkate alınması büyük önem taşır.
Tasarım aşamasında, süreçle ilgili önemli koşullar göz ardı edilirse, vanaların yanlış seçimi arızalara neden olabilir. Örneğin, tesisin normal çalışması için doğru seçim yapılmış gibi görünse de, temizlik, duruş ve yaşlanma gibi özel süreç gereksinimlerini dikkate almamak, vananın işlevselliğini tehlikeye atabilir. Bir vananın çalışma prensiplerini yanlış anlamak da bu tür sorunları derinleştirir.
Yüzer küresel vanalar, sistem basıncının bilyeyi yatağa bastırmasıyla sızdırmazlık sağlar. Basınç ne kadar yüksekse, sızdırmazlık o kadar etkili olur. Ancak bu durumun istenmeyen yan etkileri de vardır. Örneğin:
- Yüksek Basınç ve Açma Güçlüğü: Basınç artışıyla birlikte topun yatağa uyguladığı kuvvet de artar, bu da vanayı açmayı oldukça zorlaştırabilir. Operatörler, bu tür durumlarda genellikle aşırı güç uygular, bu da dişli kutularına veya vananın kendisine zarar verme riski taşır.
- İlk Açılma Anında Hasar Riski: Vana açıldığında, hızlı akış yatağa ve bilyeye zarar verebilir. Ayrıca, koltuk ve bilye arasındaki sürtünme zamanla aşınmaya neden olabilir.
Bu tür sorunlar, yukarı ve aşağı akış yönlerine basınç dengeleme hatları eklenerek azaltılabilir. Ancak bu her zaman pratik bir çözüm olmayabilir. Bu nedenle, küresel vanaların sınırlamalarını anlamak ve bu sınırlamalara uygun şekilde tasarım yapmak önemlidir.
Kritik Vanalar İçin Derinlemesine Analiz
Endüstriyel tesislerde binlerce vana bulunabilir, bu yüzden her birini kapsamlı şekilde analiz etmek genellikle mümkün değildir. Ancak kritik vanalar için bu tür bir inceleme yapılması oldukça değerlidir. Ayrıca, benzer tesislerden alınan geri bildirimler, hangi vanaların iyi performans gösterdiğini ve hangilerinin sorun çıkardığını anlamaya yardımcı olabilir.
Eksik veya Yanlış Verilerin Sonuçları
Vanaların seçiminde, veri sayfalarında yer alan eksik veya yanlış bilgiler, süreç için en uygun tasarımın belirlenmesini zorlaştırabilir. Eksik veriler, bazen tedarikçiye veya EPC (Mühendislik, Tedarik, İnşaat) şirketine karar verme sorumluluğu yükler. Şirketler, tesis genelinde kullanılan vanaların çeşitliliğini azaltmak için tek tip malzeme veya tasarım seçmeyi tercih edebilir. Örneğin:
- PEEK ve Devlon koltukların her ikisinin de “yumuşak koltuk” olarak sınıflandırılması, malzeme çeşitliliğini azaltır. Bu, stok yönetimini kolaylaştırabilir, ancak yanlış kullanım veya malzeme kalitesindeki farklılıklar başarısızlığa yol açabilir.
Bir vananın seçimi ve arkasındaki sızdırmazlık prensiplerinin doğru anlaşılması, uzun vadeli güvenilirlik için kritiktir. Özellikle kritik uygulamalar için detaylı analiz yapılması, arızaları önlemenin temel yollarından biridir. Bunun yanı sıra, benzer uygulamalardan alınan geri bildirimlerin dikkate alınması, doğru seçimler yapmak için büyük bir avantaj sağlar.
2. Tedarikçi Kalitesi
Tedarikçilerin güvenilirliği, vana performansı üzerinde doğrudan etkilidir. Küçük işletmeler genellikle tedarikçi denetimleri için yeterli kaynaklara sahip olmayabilir. Bu durum, güvenilir üreticilere veya kanıtlanmış çözümlere güvenmeyi zorunlu kılar. Büyük işletmeler ise AML (Onaylı Üretici Listesi) oluşturmak için kapsamlı denetim süreçleri uygular.
Ancak bazı projelerde zaman baskısı nedeniyle kanıtlanmamış tedarikçilerden vana temin edilebilir. Bu durum, kağıt üzerinde uygun görünen ancak sahada başarısız olan vanaların kullanımına yol açabilir.
3. Yetersiz Muayene
Vana muayenesi, üretimden montaja kadar her aşamada kritik öneme sahiptir. Eğitimli müfettişler tarafından yapılmayan incelemeler, hatalı malzemelerin veya yanlış boyutlandırılmış vanaların onaylanmasına neden olabilir. Örneğin, sızdırmazlık yüzeylerine petrol jeli uygulayarak geçici olarak hataları gizlemeye çalışan tedarikçilerle karşılaşılabilir. Bu nedenle, doğru eğitim almış profesyonellerin denetim süreçlerine dahil edilmesi şarttır.
Eski deyişle: “Beklediğinizi elde edemezsiniz; teftiş ettiğiniz şeyi elde edersiniz ”.
6. Hatalı Montaj
Vana montajında, OEM (Orijinal Ekipman Üreticisi) talimatlarına uyulmaması ciddi sorunlara yol açabilir. Özellikle büyük aktüatörlü vanalar, titreşim kaynaklı yorulma arızalarını önlemek için ek destek gerektirebilir. Metal conta yüzeylerinin zarar görmemesi için dikkatli bir temizlik yapılması da kritik öneme sahiptir.
7. Devreye Almada Yapılan Hatalar
Devreye alma, temizlik, yıkama, sızıntı ve performans testleri gibi görevlerin doğru bir şekilde yapılabilmesi için dikkatli bir planlama gerektiren, son derece uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Bu, bir projenin başlangıçtan önceki son büyük adımıdır ve genellikle yönetimin büyük baskısıyla gerçekleştirilir. Bu koşullarda, bazı doğrulamaların atlanması ve bazı görevlerin aceleye getirilmesi cazip gelebilir. Ancak, daraltılmış bir devreye alma sürecinin olası güvenlik risklerini bir kenara koyarsak, bu aşamadaki vanalar için yaygın arızaların başlıca nedeni, borularda kalan döküntülerdir. Vanaların, mümkün olduğunda büyük temizlik ve yıkama işlemleri tamamlandıktan sonra takılması en iyisidir. Ayrıca, bu aşamada kontrol vanalarını borudan uzak tutmak ve blok vanalarını açık pozisyonda kilitlemek iyi bir uygulama olacaktır.
8. Yanlış Kullanım
Bir vana önceki tüm adımlarda iyi bir şekilde ele alındıysa ve çalışma sırasında başarısız olursa, orijinal olarak planlanmayan bir şekilde veya vana modeli için uygun olmayan bir şekilde kullanıldığı neredeyse kesindir. Klasik bir örnek, bir küresel vana gibi blok vanaların kısma vanası olarak kullanılmasıdır.
Şekil 3, vana açık ve kapalı konum arasında yarı yolda bırakılarak üretilen bir vana gövdesindeki erozyon hasarının bir örneğini göstermektedir. Yeterli zaman verildiğinde, erozyon vücuttan “kazabilir” ve dış sızıntıya neden olabilir.
9. Saha Bakımı
Valfi işe yaramaz hale getirmeden önce korozyon ve sızıntı gibi sorunların erken tespiti için düzenli aralıklarla denetim yapılması önerilir. Bazı valf tasarımları diğerlerine göre “unutulmaya” karşı daha dirençlidir, ancak uzun süre kullanılmadığında hiçbir mekanik ekipmanın düzgün çalışması beklenemez. Muayene sıklığı, valfi çevreleyen koşulların ciddiyetine bağlı olacaktır, ancak genellikle bir yıl civarında olmalıdır. Muayene sırasında gerçekleştirilen tipik faaliyetler, OS&Y (Dış Vida ve Yoke) içindeki temizleme ve yağlama valfi gövdeleri, bisiklet ve paketleme ayarı veya değiştirilmesidir. OEM kılavuzu daha fazla talimat için iyi bir kaynak olmalıdır.
10. Düşük Kaliteli Onarımlar
OEM parçalarına ve montaj yöntemlerine erişimi olmayan şirketler tarafından yenilenen vanalar, genellikle orijinal vanalardan daha hızlı arızalanır. Eğer bir vananın yenilenmesi gerekiyorsa, en etkili yöntem, vanayı doğrudan OEM’e göndermektir. Bu mümkün değilse, bir sonraki en iyi seçenek, onarım için OEM tarafından eğitilmiş ve sertifikalandırılmış bir yetkili onarım tesisine başvurmaktır. Doğru vana yenileme işlemi, vana tasarımı, toleranslar, malzemeler ve montaj yöntemleri hakkında derinlemesine bilgi gerektirir. OEM parçaları kullanılsa bile, bir muylu bilyeli vanaya yumuşak koltuk takmak, yanlış montaj prosedürleri nedeniyle operasyon sırasında kolayca arızalanmasına yol açabilir.
KAYNAK: valve-world.net
